Prinsjesdag liet zien: beleid is óók een dataverhaal

Publicatiedatum 17-09-2025, 17:20

Op Prinsjesdag worden de cijfers niet meer alleen in dikke pdf’s gedeeld. De Miljoenennota en aanverwante stukken verschijnen met visualisaties en open data waardoor je kunt inzoomen, filteren en verbanden ziet die eerst onder water bleven. Het ministerie presenteert die begrotingsinformatie expliciet met visualisaties en dataset-overzichten, zodat burgers en professionals hetzelfde datalandschap delen.

Zodra cijfers publiek en klikbaar worden, verschuift de lat voor iedereen die ermee werkt: begrijpelijke visualisaties, zorgvuldige analyses en heldere duiding zijn niet optioneel meer. Het goede nieuws: dat zijn te leren vaardigheden, juist daarop zijn de data-opleidingen van de Rijksacademie ontworpen.

Waarom je datagedreven werken (en visualiseren) niet meer weg kan denken:

• Transparantie: Visualisaties maken redeneringen zichtbaar. Je ziet welke posten zwaar wegen, waar verschuivingen plaatsvinden en hoe keuzes doorwerken in tijd. Dat vergroot controleerbaarheid en vertrouwen. (Zie ook de begrotingsvisualisaties die het Rijk publiceert.)
• Gedeelde taal: Een goed gemaakte grafiek is een snelkoppeling naar begrip, ook voor niet-financials. Dat heeft impact op interne afstemming én publieke communicatie rond begrotingen.
• Betere besluitvorming: Analyse + visualisatie = sneller patronen zien, scenario’s testen en de “waarom” achter de “wat” uitleggen in Kamer, organisatie en naar buiten. (De begrotingscyclus en online begrotingsportalen zijn daarop ingericht.)

Kortom: wie beleid uitlegt, moet data kunnen lezen, bewerken en beeldend maken. Dat vraagt meer dan een snel grafiekje; het vraagt vakmanschap.

De skills die je morgen nodig hebt

De basis voor toekomstbestendig werken is: analyseren met methode (heldere vraagformulering, daarna datacleaning en verrijking), visualiseren met bedoeling (bewust kiezen voor het juiste grafiektype, ritme in je dashboard en een hiërarchie van kleur en vorm die de boodschap tilt), tooling zónder tunnelvisie (Excel en Power BI inzetten als middel — nooit als doel), en ethiek & governance (herleidbaarheid borgen, bias en privacy adresseren, en steeds kunnen verantwoorden wát je laat zien en waarom). Samen zorgen ze dat je niet alleen cijfers produceert, maar betekenis: betrouwbaar, uitlegbaar en impactvol.

Drie routes vooruit

In dit kader kun je bij de Rijksacademie kiezen uit drie routes die je datavaardigheden versneld opschalen:

• Basisopleiding data-analyse (DATAB) voor wie wil kennismaken met data-analyse zónder meteen zelf complexe modellen te bouwen: je krijgt een praktijkgerichte introductie in jargon, vraagarticulatie en het stappenplan van analyse, verkent data-ethiek en datavisualisatie, en maakt kennis met Power BI; geschikt voor o.a. controllers, auditors, (senior) adviseurs en beleidsmedewerkers. Dit is een klassikale driedaagse training en níet bedoeld voor data-analisten.
• Datavisualisatie (DATAV) voor iedereen die zijn verhaal visueel sterker wil maken: je leert de basisprincipes en vuistregels om data begrijpelijk, mooi en overtuigend te presenteren, met veel oefening (ook in Excel). Dit is een eendaagse training.
• Data-analyse voor gevorderden (DATAG) voor wie zelf analyses wil bouwen in Power BI — van datacleaning tot dashboarding, mét governance en ethiek; bestemd voor professionals met basiskennis of praktijkervaring met datasets (niet voor data-analisten). Dit is een  driedaagse training en een logisch vervolg op de basisopleiding.

Dus: ga je voor…

• Fundament: start met DATAB als je de taal, stappen en ethiek van data-analyse wilt beheersen en scherper wilt kunnen uitvragen. Je kunt dit najaar nog aansluiten op: 6 oktober, 17 november of 15 december. Meer info & aanmelden.
• Verbeeldingskracht: kies DATAV om je analyses te laten landen bij collega’s, bestuur en burgers. Perfect als je vaak veel informatie moet terugbrengen tot één helder beeld. Snel starten? Dat kan nog op 10 oktober of 25 november. Meer info & aanmelden.
• Diepgang: ga voor DATAG wanneer jij de vraagsteller én de bouwer bent en je met Power BI duurzame dashboards wilt neerzetten. Voor DATAG kun je nog inschrijven op 29 oktober of 26 november. Meer info & aanmelden.

Pro-tip: werk je veel met begrotingscommunicatie? Combineer ze. Eerst verhaal + vorm (DATAV), daarna diepte + proces (DATAB → DATAG): zo bouw je een doorlopende leerlijn van begrip naar uitvoering.